غارهای الفنتا بمبئی

مجموعه معبد – غارهایی که اغلب آنها به شیوا، الهه هندو، تعلق دارند. این معابد که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند، در جزیره الفانتا یا غاراپوری (به معنای «شهر غارها») در بندر بمبئی، 10 کیلومتری شرق شهر بمبئی در ایالت ماهاراشترا قرار دارند. این جزیره حدود دوکیلومتر با غرب بندر جواهر لعل نِهرو فاصله دارد. در جزیره علاوه بر معبد – غارهای شیوا، چند گنبد استوپای بودائی (محل مراقبه) نیز وجود دارند.

در غارهای الفنتا مجسمه‌های سنگی قرار دارند که تشابه ایده‌ها و نمادشناسی یکسان دو آئین هندو و بودائی را نشان می‌دهند. غارها در صخره‎های یک تکه از جنس بازالت حفر شده‎اند. به جز چند استثناء، بیشتر آثار هنری ناقص و آسیب دیده هستند. جهت اصلی معبد و همچنین موقعیت نسبی معابد دیگر در یک الگوی ماندالا ترسیم شده. حکاکی‌ها اسطوره‌های هندو را به تصویر می‌کشند. مجسمه‌های 6.5 متری یک تکه تری‎مورتی ساداشیوا (شیوای سه چهره)، ناتاراجا (پروردگار رقص) و یوگیشوا (پروردگار یوگا) تحسین‌برانگیزترین آثار این مجموعه هستند.

ریشه و قدمت غارها، از قرن نوزدهم یکی از پرسش‌های مهم علاقمندان تاریخ و مورد توجه ویژه محققان بوده است. محققین قدمت این غارها را به قرن پنجم تا نهم و سلسله‌های مختلف هندو نسبت می‌دهند. اکثر پژوهشگران بر این باورند که بنای معابد در حدود 550 م به پایان رسیده است.

استعمارگران پرتغالی، چند مجسمه فیل در جزیره یافتند و از همین رو جزیره را « الفانته » نامگذاری کردند که در طول زمان به « الفانتا » تغییر یافت. سربازان پرتغالی در جریان بنای یک پایگاه در جزیره به غارهای و مجسمه‌های داخل آنها آسیب‎های فراوانی وارد کردند. غار اصلی (غار اول یا غار بزرگ) یک عبادتگاه هندو بود، تا اینکه با رسیدن پرتغالی‌ها عبادت به آئین‎های محلی در جزیره ممنوع شد. اولین تلاش‌ها برای جلوگیری از تخریب بیشتر غارها  توسط مقام‌های رسمی بریتانیی در هند، از سال 1909 آغاز شد. بناهای یادبود در دهه 70 مرمت و بازسازی شدند و در سال 1987 غارهای مرمت شده الفانتا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. هم‎اکنون مرکز تحقیقات باستان‌شناسی هند (ASI) مسئولیت حفاظت از غارها را بر عهده دارد.